ویروس کرونا اومیکرون ؛ به تازگی سویه‌ ای به شدت واگیر از ویروس کرونا در آفریقای جنوبی با کدگذاری B.1.1.529 شناسایی شده است که سازمان جهانی بهداشت آن را “اومیکرون” نامگذاری کرده.اما به واقع این سویه ویروس کرونا چه اندازه خطرناک است و به طور کلی درباره اش چه می دانیم؟

هرآنچه در مورد ویروس کرونا اومیکرون می دانیم

“اومیکرون“، نام سویه ویروس کرونایی است که اخیرا در بوتساوانا در آفریقای جنوبی شناسایی شده و به نظر می‌آید در این کشور، به ویژه دراستان شمالی “گائوتنگ” با دو کلانشهر پرتوریا و ژوهانسبورگ، شیوع یافته است.

در هنگ ‌کنگ این سویه ویروسی از جمله در انسان‌هایی شناسایی شده است که از آفریقای جنوبی به این کشور سفر کرده بودند. یک نفر نیز دراسرائیل به این ویروس آلوده شده است که از سفر به “مالاوی“، کشوری واقع در جنوب شرقی آفریقا، بازگشته بود.

در اروپا نیز این سویه ویروسی کرونا در مورد دو نفر ثبت شده است. به گفته وزارت بهداشت بلژیک این فرد مسافری بوده که پیش از این در مصربوده است. بر اساس آخرین خبرها، در آلمان نیز در مورد یک فرد بازگشته از آفریقای جنوبی این ویروس تشخیص داده شده است.

حال بسیاری کشورها، از جمله آلمان، به منظور جلوگیری از شیوع این سویه ویروس خطرناک، برای مسافران از مقصد آفریقای جنوبیمحدودیت‌هایی وضع کرده‌اند.

چرا انقدر نگران هستند؟

سوزان هاپکینز، پژوهشگر امپریال کالج لندن این سویه جدید را “نگرانی‌ آورترین سویه‌ای که تاکنون مشاهده شده” توصیف می‌کند. او درباره علت این نگرانی عمیق می‌گوید :

در طول هفته‌های گذشته شمار مبتلایان جدید در آفریقای جنوبی در سطحی نسبتا پایین بوده است؛ اما به ویژه دراستان گائوتنگ، به ناگهان در مدتی کوتاه شمار بیماران جدید به شدت رو به افزایش گذاشت. با آزمایش‌ هایی که بر روی نمونه‌ ها صورت گرفت مشخص شد که تقریبا در تمام موردها، این بیماری ناشی از آلودگی به یک سویه ویروس کرونای جدید با کد B.1.1.529 بوده است.

هلموت هنگل، رئیس بخش ویروس‌شناسی در کلینیک دانشگاه فرایبورگ آلمان این سویه ویروسی را بسیار جدی تلقی می‌کند، اما می‌گوید نباید زیادی بر شیپور هشدار دمید. او می‌گوید :

از قرار معلوم این سویه ویروس کرونا سریع‌ تر از سویه دلتا در آفریقای جنوبی سرایت یافته است. اما هنوز پژوهشی علمی در مورد میزان سرایت آن منتشر نشده و ارزیابی ‌ها خیلی کلی و موقت است.

سویه “دلتا“ی کرونا، گونه اصلی سرایت‌ یافته در اروپا و آفریقای جنوبی است. سرایت‌پذیری این سویه به وضوح بیش از سویه‌های پیشین بودهاست.

ریچارد رهر، رئیس گروه پژوهشی “تکامل ویروس‌ها و باکتری‌ها” در دانشگاه بازل، در این باره می‌گوید، کاملا قابل تصور است که سویه جدید“اومیکرون” سرایت‌پذیری بالایی داشته باشد :

به نظر می‌آید که سویه جدید در آفریقای جنوبی بر سویه دلتا غلبه کرده است. اما شمار مبتلایانجدید در آفریقای جنوبی هم‌اکنون نسبتا پایین است و به همین دلیل ارزیابی را دشوار می‌سازد. در این لحظه هنوز مشخص نیست که اینسویه جدید در چه شرایطی سریع‌تر از سویه دلتا سرایت پیدا می‌کند و امیدواریم بتوانیم طی روزهای آینده پاسخی برای آن بیابیم.

وی در ادامه می افزاید که ورود این گونه جدید غیرقابل انتظار بوده و ترکیب جهش ژنی آن “بسیار چشمگیر” است.

وجه تمایز اما چیست؟

پژوهشگران بیش از هر چیز با نگرانی به تغییرات ژنتیکی این ویروس می‌نگرند ، زیرا این سویه جدید به وضوح متفاوت از سویه‌های پیشین است: حداقل۳۰ جهش (موتاسیون) در خارهای پروتئینی سطح این ویروس مشاهده شده است. خارهای پروتئینی نقش مهمی ‌دارند تا بتوانند واردسلول ‌های بدن شوند و انسان را آلوده کنند. همین جهش ‌ها در خارهای پروتئینی بودند که سویه دلتا را خطرناک ساختند.

مسئله دیگر این است که واکسن‌های دارای مجوز، سیستم ایمنی بدن را تمرین می‌دهند تا خارهای پروتئینی را بتوانند شناسایی کنند. اما دروضعیتی که این پروتئین مدام در حال تغییر است، از تأثیر واکسن‌ها می‌کاهد.

تا چه اندازه خطرناک است؟

هنگل، ویروس‌ شناس می‌گوید هنوز زود است بتوان در مورد سویه جدید اظهارنظر کرد:

بی شک ویروسی جدی است، اما در مجموع دانش علمی درمورد آن هنوز بسیار اندک است.

کارشناسان هنوز نمی‌توانند با اطمینان بگویند که سرایت‌پذیری این ویروس بیشتر از سویه دلتا است. اگرچه موردها به خطرناک بودن آن اشاره دارند، اما ذخیره داده‌ ها در این زمینه اندک است.

کریستیان دروستن، ویروس‌شناس مجتمع پزشکی شاریته در برلین نیز معتقد است که هنوز پرسش‌های بدون پاسخ زیادی در این زمینه وجود دارد. هنوز مشخص نیست که این سویه جدید کووید–۱۹ سرایت‌ پذیرتر است و یا در حال حاضر عامل دیگری باعث شیوع آن شده است. دروستن در ادامه می گوید :

در حال حاضر شواهدی در مورد میزان شدت بیماری وجود ندارد.

تغییرات ژنتیکی این ویروس نشان داده‌اند که این سویه از دفاع ایمنی بدن فرار می‌کند.

دروستن می‌ گوید: 

تغییرات در ژنوم به تنهایی کافی نیست که بتوانیم از یک وضعیت نگران‌ کننده سخن بگوییم.

علاوه بر این باید روشن شود کهاین ویروس سریع سرایت می‌کند یا ویژگی‌های تغییریافته دیگری مانند روند سخت بیماری را به دنبال خواهد داشت. تحقیق و ارزیابی در موردسویه جدید ویروس هنوز به پایان نرسیده است.

شرکت تولیدکننده واکسن “بیون‌تک” اخیرا اعلام کرده در حال بررسی این مسئله است که واکسن کنونی تا چه اندازه در برابر سویه جدید مصونیت ایجاد می‌کند. اگر چنین نباشد، این شرکت تدارک لازم را دیده است تا در کوتاه ‌مدت واکسنی منطبق با سویه جدید ویروس وارد بازار کند.

هنگل ویروس‌شناس در مورد نتیجه‌گیری‌ های شتاب ‌زده هشدار می‌دهد و می‌ گوید:

طبیعی است که باید این ویروس را جدی گرفت، اما هم‌ زمانباید گفت که دانش ما در این زمینه بسیار اندک است. و این طور نبوده که تمام ویروس‌ هایی که از سوی سازمان جهانی بهداشت “نگرانی ‌آور” رتبه ‌بندی شده‌اند ، برای ما در آلمان دردسرساز شده باشند.

از نظر او، در لحظه حاضر، مهم این است که شتاب روند واکسیناسیون نباید کند شود.

دیگر کارشناسان نیز خواستار این هستند که در کنار مشاهده دقیق سرایت این ویروس ، سطح واکسیناسیون در کشورهای آلوده‌ شده ‌ای مانند آفریقای جنوبی را باید به طور جدی افزایش داد.