مصونیت در برابر ویروس کرونا – یکی از سوالات مهم درمورد ابتلا به بیماری کووید ۱۹ این است که آیا پس از ابتلا و بهبودی، دربرابر آن مصونیت کسب می‌کنیم یا احتمال ابتلای دوباره به این بیماری وجود دارد؟
در شرایطی که شمار مبتلایان به بیماری کووید ۱۹ در سرتاسر جهان از مرز ۶۰۰ هزار نفر گذشته است و بیش از یک میلیارد نفر مجبور به قرنطینه خانگی شده‌اند، دانشمندان درحال تلاش برای پیدا کردن جوابی برای یکی از مهم‌ترین سوالات درمورد این بیماری دنیاگیر هستند: آیا افرادی که از عفونت جان سالم به در می‌برند، دیگر به این بیماری مبتلا نخواهند شد؟
مصونیت در برابر ویروس کرونا
پاسخ سوال مذکور به چند دلیل مهم است. مثلا افرادی که مصونیت آن‌ها تایید میشود، می‌توانند از خانه‌های خود خارج شده و به تقویت نیروی کار کمک کنند تا زمانی که واکسنی برای بیماری در دسترس قرار گیرد. مخصوصا، کارکنان مراقبت‌های بهداشتی که ایمنی آن‌ها مشخص میشود، می‌توانند مراقبت از افراد به‌شدت بیمار را ادامه دهند. همچنین با شرایط فعلی، افزایش ایمنی تنها راه پایان شیوع به این بیماری است، هر چه تعداد افرادی که امکان ابتلای آن‌ها وجود دارد کاهش پیدا کند، آسیب ویروس کرونا بر جامعه کمتر و کمتر میشود.
ایمن شدن در مقابل کرونا میتواند راه حل درمان آن را هم به دست بدهد. آنتی‌بادی‌های جمع‌آوری شده از بدن افرادی که از بیماری کووید ۱۹ بهبودی حاصل کرده‌اند، ممکن است برای کمک به افرادی که درحال مبارزه با این بیماری هستند، مورد استفاده قرار گیرد. اخیرا سازمان غذا و داروی آمریکا استفاده از پلاسمای بیماران بهبودیافته را برای درمان برخی از موارد شدید تایید کرد. اندرو کومو، فرماندار نیویورک نیز اعلام کرده است که نیویورک اولین ایالتی خواهد بود که آزمایش سرم افرادی را که از کووید ۱۹ بهبود یافته‌اند، برای درمان کسانی که به‌شدت بیمار هستند، آغاز میکند. کومو در سخنانش گفت، “این یک کارآزمایی برای افرادی است که در شرایط جدی قرار دارند اما اداره‌ی بهداشت ایالت نیویورک با برخی از بهترین آژانس‌های مراقبت‌های بهداشتی نیویورک درحال کار روی این موضوع بوده است و ما آن را امیدوارکننده می‌بینیم.”
اولین خط دفاعی بدن دربرابر یک ویروسِ عفونی، نوعی آنتی‌بادی است که ایمونوگلوبولین M نامیده میشود و وظیفه دارد در بدن هشیار بماند و به بقیه‌ی سیستم ایمنی درمورد ورود مواردی همچون مانند ویروس‌ها و باکتری‌ها هشدار دهد. با درگیر شدن بدن با عفونت، نوع دیگری از آنتی‌بادی که ایمونوگلوبولین G نام دارد، شروع به کار میکند. این آنتی‌بادی به طور دقیق برای شناسایی و خنثی‌کردن یک ویروس خاص طراحی شده است. این فرآیند ممکن است تا یک هفته طول بکشد و در افراد مختلف، هم خود فرایند و قدرت آنتی‌بادی‌های نهایی میتواند متفاوت باشد. برخی افراد در پاسخ به عفونت آنتی‌بادی‌های خنثی‌کننده‌ی قدرتمندی می‌سازند، درحالی‌که بدن برخی دیگر پاسخ ملایم‌تری تدارک می‌بیند. آنتی‌بادی‌های ایجاد شده در پاسخ به عفونت با برخی از ویروس‌ها، برای مثال فلج اطفال یا سرخک، مصونیت دائمی در مقابل آن ایجاد میکنند. اما آنتی‌بادی‌هایی که دربرابر ویروس‌های کرونای عامل سرماخوردگی معمولی ایجاد می‌شوند، تنها یک تا سه سال دوام دارند و این امر ممکن است درمورد خویشاوند جدیدشان یعنی ویروس کرونای عامل کووید ۱۹ ( SARS-CoV-2)، نیز صادق باشد.
مطالعه‌ای که روی ماکاک‌های آلوده به ویروس کرونا جدید انجام شده است، نشان داده است که این جانوران پس از عفونی‌شدن، آنتی‌بادی‌های خنثی‌کننده تولید میکنند و دربرابر عفونت مجدد مقاومت کسب میکنند. اما مدت زمان این مصونیت در مقابل بیماری، در مورد میمون‌ها و انسان‌ها هنوز مشخص نیست.
وینیت مناچری، ویروس‌شناس دانشگاه شاخه پزشکی دانشگاه تگزاس، گفت بیشتر افرادی که در جریان همه‌گیری سارس آلوده شدند (ویروس عامل سارس یکی از خویشاوندن نزدیک ویروس کرونا جدید است)، توانستند به مدت ۸ تا ۱۰ سال در مقابل آن ایمن شوند. دکتر مناچری گفت کسانی که از مرس، یک عفونت ویروس کرونای دیگر، بهبود یافتند، از حفاظت بسیار کوتاه‌مدت‌تری برخوردار بودند. افرادی که با ویروس جدید آلوده شده‌اند، ممکن است دارای مصونیتی به اندازه‌ی یک تا دو سال داشته باشند و درحال‌حاضر، فراتر از آن را نمی‌توانیم پیش‌بینی کنیم.
فلورین کرامر، متخصص میکروب‌شناسی از مدرسه پزشکی آیکان در مانت‌ساینای نیویورک می‌گوید حتی اگر محافظت آنتی‌بادی‌ها کوتاه‌مدت باشد و مردم مجددا دچار عفونت شوند، احتمالا بار دوم ابتلا به ویروس کرونا، علایم بسیار خفیف‌تری داشته باشد. وی خاطرنشان کرد حتی پس از اینکه بدن تولید آنتی‌بادی‌های خنثی‌کننده را متوقف میکند، زیرمجموعه‌ای از سلول‌های حافظه‌ی ایمنی می‌توانند پاسخ را به‌طور موثری مجددا فعال کنند. دکتر کرامر گفت، “احتمالا قبل از اینکه دوباره دچار علائمی شوید، پاسخ ایمنی خوبی ایجاد می‌کنید و شاید روند بیماری را کند کنید.”
سوال اساسی این است که آیا پاسخ کودکان و افراد بزرگسالی که دچار علائم خفیف شده‌اند به حد کافی قوی خواهد بود که تا زمان ساخت واکسن، دربرابر ویروس ایمن بمانند؟ دکتر ماریون ﮐﻮﻣﭙﺎﻧﺲ، ویروس‌شناس دانشگاه اراسموس در روتردام به همراه گروهش، پاسخ آنتی‌بادی را در ۱۵ بیمار عفونی و کارکنان مراقبت‌های بهداشتی تحت بررسی قرار داده‌اند.
پژوهشگران همچنین از نمونه‌های خون حدود ۱۰۰ فرد که قبلا با یکی از چهار ویروس کرونا عامل سرماخوردگی معمولی آلوده شده بودند، استفاده میکنند. دکتر ﮐﻮﻣﭙﺎﻧﺲ گفت اگر آن نمونه‌ها دربرابر ویروس کرونا جدید نیز تاحدودی پاسخ دهند، شاید بتوان توضیح داد که چرا برخی افراد برای مثال کودکان، تنها علائم خفیفی دارند. ممکن است در بدن آن‌ها آنتی‌بادی‌های ویروس‌های کرونا خویشاوند ویروس جدید وجود داشته باشد که حداقل تاحدی دربرابر ویروس جدید موثر هستند.
سریع‌ترین روش برای ارزیابی ایمنی، آزمایش خونی است که آنتی‌بادی‌های محافظ را در خون افرادی که بیماری آن‌ها بهبود یافته است، جستجو میکند. آزمایش‌های آنتی‌بادی در کشورهای سنگاپور، چین و چند کشور دیگر استفاده میشود و در بیشتر کشورهای غربی نیز درحال شروع است. هفته‌ی گذشته، دکتر کرامر و همکارانش چنین آزمایش آنتی‌بادی را توسعه دادند. این تیم آزمایش خود را روی پلاسمای گرفته‌شده از سه بیمار مبتلا به کووید ۱۹ تایید کردند. پژوهشگران در حال تلاش هستند که در سریع‌ترین زمان ممکن، تاییدیه سازمان غذا و دارو را بگیرند. ده‌ها آزمایشگاه دیگر نیز درحال انجام این کار هستند اگرچه عمدتا مبتنی‌بر داده‌های محدودی هستند که هنوز به‌وسیله‌ی دانشمندان دیگر مورد بررسی قرار نگرفته است. دکتر کرامر میگوئی، “مهم نیست چه کسی آزمایش‌ها را انجام بدهد؛ تا زمانی که قابل اعتماد باشند، ابزار فوق‌العاده خوبی هستند. از آن‌جایی که این ویروس کرونای جدیدی است، آزمایش باید مانند آزمایش HIV، اساسا یک پاسخ بله یا خیر حاصل کند تا مبتلایان این ویروس به طور دقیق مشخص شوند.”
روز چهارشنبه، مقامات بهداشت عمومی انگلیس گفتند که میلیون‌ها آزمایش آنتی‌بادی تازه توسعه یافته را خریداری کرده و درحال ارزیابی آن‌ها برای بیماران به منظور استفاده در منزل خود بیمار هستند. به گفته‌ی آن‌ها، شهروندانی که متوجه شوند دچار بیماری شده‌اند و اکنون قدری ایمنی دربرابر ویروس کرونا دارند، ممکن است بتوانند به زندگی عادی خود بازگردند. این مساله در مورد کارکنان بخش‌های بهداشت و درمان مفید خواهد بود. کسانی که می‌دانند حداقل تا حدی ایمنی دارند، می‌توانند در خط مقدم مراقبت‌های اضطراری قرار گیرند. آنجلا راسموسن، ویروس‌شناس دانشگاه کلمبیا در نیویورک گفت، “اگر مصونیت واقعا برای ماه‌ها ادامه داشته باشد، مثلا همان‌طور که برخی افراد پیش‌بینی کرده‌اند تا ۱۸ ماه دوام داشته باشد، داشتن کارکنان مراقبت‌های بهداشتی که دربرابر ویروس ایمن هستند، بسیار مفید خواهد بود.”
اما آزمایشاتی نظیر این، ممکن است در تشخیص عفونت ویروس کرونا زیاد به کار نیاید زیرا تولید آنتی‌بادی در بدن زمان می‌برد. آزمایش دکتر کرامر، سه روز پس از ظهور علائم، پاسخ آنتی‌بادی‌ها را در بدن بیماری تشخیص می‌دهد. اگرچه با فرض اینکه افراد ممکن است تا ۱۴ روز پس عفونت نیز علائم نشان ندهند، دراین زمان دیگر برای آزمایش خیلی دیر است و بنابراین چنین آزمایشی ابزار تشخیصی مفیدی نیست. اگرچه، یافتن افرادی که پاسخ ایمنی قدرتمندی حاصل کرده‌اند، ممکن است راهی به سوی کشف روش‌های درمانی جدید باشد. در اصل، آنتی‌بادی‌های استخراج شده از خون بیماران بهبودیافته به کسانی که بیمار هستند، تزریق میشود. به دنبال گزارش‌های اولیه درمورد موفقیت این روش در چین، گروه‌های مختلف در دیگر کشورها هم در حال کار روی آن هستند.
به‌گفته‌ی دکتر لی سان، بنیان‌گذار شرکت AnyGo Technology که مقر آن در پکن است، این شرکت ۵۰ هزار آزمایش را در اختیار مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری چین و بیمارستان‌هایی در ووهان، پکن و شانگهای گذاشته است. دکتر شنگن ژنگ، پزشکی از ارتش چین گفت که گروه او با استفاده از این روش تاکنون بیش از ۱۰ بیمار را درمان کرده‌اند و داده‌های بیماران زیادی که با استفاده از پلاسما در استان هوبئی تحت درمان قرار گرفته‌اند، درحال بررسی میباشد.
دکتر کرامر گفت این روش درواقع روشی بسیار قدیمی است. از این روش در جریان جنگ کره برای نجات جان سربازان آمریکایی مبتلا به ویروس خونریزیدهندهی هانتا و نیز برای درمان بیماران مبتلا به ویروس خونریزیدهندهی جونین در آرژانتین استفاده شد. اگرچه قبل از استفاده از این روش، دانشمندان باید روی ایمنی آن توجه ویژه‌ای داشته باشند. مثلا آن ها باید از این مساله مطمئن شوند که پلاسمایی که از بیمار بهبود یافته استفاده میشود، عاری از ویروس و مواد مضر دیگر است. شرکت‌های دارویی نظیر Takeda و Regeneron امیدوارند با تولید آنتی‌بادی علیه ویروس کرونا در آزمایشگاه برخی از این مراحل را کنار بگذارند. درنهایت، فقط با انجام این آزمایش‌ها است که دانشمندان می‌توانند مشخص کنند که آیا تعداد کافی از مردم با ویروس آلوده شده و ایمنی کسب کرده‌اند و اینکه آیا ویروس دیگر میزبانی برای آلوده کردن دارد.
بیشتر بخوانید:
- استفاده از اطلاعات مکانی کاربران برای ردگیری ویروس کرونا
- اپل اپلیکیشن ویروس کرونا را به AppStore اضافه کرد
منبع: New York Times
