بدون شک iOS یکی از محبوب‌ترین سیستم‌عامل‌های دنیای موبایل و تبلت محسوب می‌شود که در گذر زمان با شناخت کاستی‌هایش به تکامل رسیده است. در این مطلب مروری بر این تاریخچه‌ی این سیستمعامل و تازه‌های آن در زمان خود خواهیم داشت.
iOS، همان چیزی است که به تلفن‌های همراه اپل جان بخشیده، سیستم‌عاملی که استفاده از آن برای اغلب کاربران، بسیار ساده است. پلت‌فرمی قدرتمند برای توسعه‌دهندگان اپلیکیشن که به کاربران خود در همه دستگاه‌ها تجربه‌ای مشابه ارائه می‌کند. احتمالا قابل توجه‌ترین بخش iOS فعلی، شباهت بسیار زیاد آن به نسخه اولیه iOS در سال اول است. با این حال، اپل، انبوهی از امکانات و ویژگی‌های جدید را از آن زمان ارائه نموده است. اپل، به دور از خطر یکنواخت شدن ویژگی‌های سیستم‌عاملش در گذر زمان، iOS را به‌گونه‌ای توسعه و بهبود داد که همچنان سرزنده و جذاب باشد و ویژگی‌های اختصاصی بهتری نسبت به هریک از سیستم‌عامل‌های موجود درخود داشته باشد.
چگونه از سیستم‌عاملی ساده و بدون پشتیبانی از اپلیکیشن‌های Third Party، چندوظیفگی و یا حتی Copy/Paste، در سال ۲۰۰۷، به سیستمعامل امروزی رسیدیم؟ در ادامه با ما همراه باشید تا به‌صورت جامع به این مسئله بپردازیم.
سیستم عامل موبایـل اپل، محصــولی از درون OS X
در زمان معرفی اولین آیفون، اپل اعلام کرد که iOS، مانند OS X، از هسته یونیکس متولد شده و از ابزارهای مشابهی استفاده می‌کند. با این وجود کاملا مشهود بود که علیرغم اشتراک‌های بسیار زیادی که میان OS X و iOS وجود دارد، iOS برای اینکه بتواند یک سیستمعامل جداگانه محسوب شود، به اندازه کافی با OS X متفاوت بود.
هنگامی که آیفون عرضه شد، iOS را iPhone OS می‌نامیدند و این نام برای سه سال باقی ماند و پس از معرفی iOS 4 در ژوئن ۲۰۱۰ بود که نام آن به iOS تغییر یافت، با وجود این در ادامه متن و برای راحتی، ما همه نسخه‌های سیستمعامل اپل را iOS می‌نامیم.
iOS 1: تولد آیفون
اگرچه ممکن است تصور این مطلب کمی سخت باشد، ولی زمان معرفی آیفون اول، سیستمعامل آن از همه رقبا عقب‌تر بود و در مقایسه با امکانات سایر سیستم‌عامل‌ها حرف زیادی برای گفتن نداشت.
در سال ۲۰۰۷ ویندوزموبایل، پالم، سیمبین و بلک‌بری با داشتن مجموعه کاملی از ویژگی‌های متنوع، سیستم‌عامل‌های موفق و قدرتمندی محسوب می‌شدند. در مقابل آنها، iOS محصولی بود که از ۳G، چندوظیفگی، اپلیکیشن‌های Third Party و حتی از Copy/paste پشتیبانی نمی‌کرد. iOS اول، از ضمیمه کردن فایل‌ها به ایمیل، از پیام‌های چند‌رسانه‌ای (MMS)، از اپلیکیشن‌های دریافت و ارسال ایمیل، از شخصی‌سازی صفحه اصلی، پشتیبانی نمی‌کرد. در آن زمان، iOS، فایل‌های سیستمی را از دید کاربر مخفی می‌کرد و امکان ویرایش فایل‌های متنی را نداشت. از شماره‌گیری صوتی پشتیبانی نمی‌کرد و برای توسعه‌دهندگان و هکرها به‌طور کامل بسته و غیرقابل دسترسی بود.
اپل در آن هنگام، به جای رقابت در زمینه سخت‌افزار، روی ایجاد یک تجربه کاربری بی‌نظیر تمرکز نمود
با همه اینها، تمام امکاناتی که در آن زمان در iOS وجود نداشتند، حالا در دسترس و توسط اغلب کاربران شناخته شده هستند. اپل در آن هنگام، به جای رقابت در زمینه سخت‌افزار، روی ایجاد یک تجربه کاربری بی‌نظیر تمرکز کرد. برای همین در سال ۲۰۰۷، روی سرعت، سازگاری اپلیکیشن‌ها با یکدیگر و ارائه چندین ویژگی بسیار بهتر نسبت به رقبا تمرکز کرد. البته، iOS در آن زمان هم خلاقیت‌ها و نوآوری خیره‌کننده‌ای در خود داشت که در ادامه به سه مورد از آنها، که خلاقیت‌هایی انقلابی در صنعت موبایل محسوب می‌شدند اشاره می‌کنیم.
۱- هسته رابط کاربری iOS:
پیش از عرضه iOS، تلفن‌های هوشمند، صفحه‌نمایش لمسی و یا تاچ‌های مقاومتی به همراه قلم‌نوری نداشتند.آیفون، ویژگی‌های متداول آن زمان را با صفحه‌نمایش‌های خازنی عوض کرد؛ اما مسأله مهمتر این بود که اپل با دقت زیاد، مجموعه سخت‌افزاری جدیدی برای ساخت یک مدل تعاملی جدید ایجاد کرده بود که بسیار ساده‌تر و قدرتمند از مدل‌های پیشین خود محسوب می‌شد. اپل به غیر ۵ مورد، تمام کلیدهای سخت‌افزاری را حذف کرد مدل تعامل با صفحه لمسی را به مدل پیش‌فرض برای استفاده کاربر تبدیل کرد. علاوه بر این، اپل با ایجاد تکنیک جدید زوم و اسکرول‌های درون صفحه‌ای، تلاش کرد کار با اپلیکیشن‌ها، برای کاربر طبیعی‌تر و بلادرنگ جلوه کند. سرعت و راحتی کار با iOS، خارق‌العاده و چشمگیر بود و این احساس تا سالهای بعد همچنان باقی ماند.
همچنان باقی ماند.
۲- مرورگر موبایل سافاری
تمام حرکت‌های لمسی معرفی شده در iOS، به سافاری، مرورگر آن نیز وارد شدند. زمانی که استیو جابز درباره این مسئله سخن گفت، اکثر افراد گمان می‌کردند گفته‌های وی بیشتر یک بلوف تبلیغاتی محسوب است، در حالیکه به کمک همین ویژگی، برای سالها آیفون در رقابت با رقیبان خود جلو افتاد.
شهرت سافاری، به عدم پشتیبانی آن از فلش باز می‌گشت و در همین حال سافاری تبدیل به اولین مرورگر موبایلی شده بود که سازگاری و قدرتمندی آن در حد و اندازه مرورگرهای رایانههای رومیزی تعریف می‌شد. در حالی که سیستم‌عامل‌های موبایلی موجود با مشکلات گوناگونی در هنگام مشاهده وب‌سایت‌ها مواجه بودند، سافاری موبایل، در حال ارائه تجربه‌ای بی‌نظیر از وب‌گردی بی‌نقص و کامل بود که در آن کاربر قادر به زوم و اسکرول بسیار راحت بود.
۳- پخش موسیقی
اپل، اکوسیستم بزرگ آیتونز و آی‌پاد را به iOS آورد تا از این طریق، سیستمعامل خود را به یک اکوسیستم فوق‌العاده و عظیم در زمینه موسیقی، فیلم،کتاب و اپلیکیشن تبدیل کند. برای بسیاری از کاربران، گوش دادن به موسیقی، در زمره‌ی ۵ کار اصلی تلفن‌همراه محسوب نمی‌شد؛ اما در زمان معرفی اپلیکیشن آی‌پاد، آیفون به وسیله‌ای تبدیل شد که به کمک آن هر کاربری قادر بود به راحتی هرچه تمام‌تر به موسیقی گوش فرا داده و از شنیدن آهنگ‌های گوناگون هیجان‌زده شوند.در کنار تمام ویژگی‌های جدید و کاربردی، iOS 1، اپلیکیشن‌های دیگری را نیز معرفی کرد که در آن زمان برای پلت‌فرم جدید اپل بسیار مهم محسوب می‌شدند در ادامه به تعدادی از آنها خواهیم پرداخت:
گوگل مپ
نقشه‌ی گوگل، به طرز شگفت‌آوری در آیفون نسبت به سایر پلت‌فرم‌‌ها بهتر عمل می‌کرد. اپل با کاربردی‌تر کردن عملیات‌هایی نظیر زوم، کار با اپلیکیشن‌ها را بسیار سریع و طبیعی‌تر کرده بود و همین دقت‌نظر، تجربه کار با اپلیکیشن نقشه در آیفون را، حتی از کار با این سرویس در رایانههای رومیزی نیز لذت‌بخش‌تر کرده بود.
پست‌صوتی (Voicemail) با رابط کاربری تصویری
این حرکت، ترفندی هوشمندانه از طرف اپل محسوب می‌شد که به کاربران خود اجازه می‌داد بدون درگیر شدن با دستورالعمل‌های صوتی موجود در اپراتورها، بتوانند از این ویژگی در تلفن‌همراه خود استفاده کنند. معرفی این ویژگی، نشان از دستاوردی تازه برای اپل بود که نیازمندی او به اپراتورها را بازهم کمتر از گذشته می‌کرد و نشان می‌داد که بازیگر اصلی در ایجاد تجربه‌کاربری فوق‌العاده فقط و فقط اپل است و اپراتورها نقش چندانی در آن ندارند.
همگام‌سازی به کمک آیتونز
همگام‌سازی به کمک آیتونز، از ویژگی‌های بسیار معمولی این روزها محسوب می‌شود. اما هر کسی که تجربه کار با HotSync پالم یا ActiveSync مایکروسافت را داشته باشد، حقیقتا از این راحتی و سهولت در iTunes Sync بسیار خوشنود و ممنون خواهد بود. این کار، نمونه‌ای از توانایی اپل، در آسان‌سازی و راحت کردن کار با ویژگی‌هایی بود که در همان زمان توسط شرکت‌های رقیب و با پیچیدگی‌های ناراحت‌کننده و گاه دیوانه‌کننده‌ای عرضه می‌شدند.
صفحه کلید نرم‌افزاری
احتمالا صفحه کلید iOS 1، اولین صفحه‌کلید نرم‌افزاری هوشمندانه و کاربردی محسوب می‌شد که می‌توانستید به کمک انگشتان خود با آن تایپ کنید. درست است که سیستم‌عامل‌هایی نظیر پالم و اپلیکیشن‌هایی مانند FitalyStamp تایپ کردن متون به کمک قلم را ممکن کرده بودند اما نمونه‌ی معرفی‌شده در اپل در صورت نیاز به شما نمایش داده می‌شد و درعین حال، در مواقع لزوم، فضای مطالعه بیشتری را به کاربر ارائه می‌داد.
تعریف و تمجیدها از iOS 1، زیاد بود که البته سزاوار این ستایش‌ها نیز بود. با این همه این سیستمعامل نوظهور کمبودهای زیادی نیز داشت. یکی از بزرگ‌ترین آنها عدم پشتیبانی از Third partyها بود. اپل از اینکه کاربران این مشکل را از طریق مرورگر خود رفع کنند، خسته شده بود، از طرفی اپلیکیشن‌های مبتنی بر HTML هم در آن مرحله‌ای نبودند که بتوانند، پاسخگوی نیازهای کاربرانی در این سطح باشند. به‌واسطه‌ی این مسائل و ارائه یک پلت‌فرم مناسب برای توسعه اپلیکیشن‌هایی فراتر از مرورگر بود که خیلی‌ها (و شاید خود شما نیز) بر این عقیده بودند که آیفون را نمی‌توان یک تلفن هوشمند نامید. سیستمعامل iOS 1، تنها یک عملکرد چندوظیفگی را پشتیبانی می‌کرد.
اجرای اپلیکیشن آی‌پاد در کنار اپلیکیشن‌های دیگر. در واقع با وجود اینکه چندوظیفگی در سایر تلفن‌های هوشمند آن زمان، عمل‌کردی فوق‌العاده نداشت ولی به هرحال برای اکثر اپلیکیشن‌ها قابل استفاده بود و از این‌رو عدم پشتیبانی آیفون از این ویژگی، کاملا مشهود و بارز می‌نمود.
اپل در iOS 1، کار دیگری نیز انجام داد که در دنیای تلفن‌های همراه یک سنت‌شکنی محسوب می‌شد و آن مخفی کردن فایل‌های سیستمی از دسترس کاربران بود
علاوه بر این iOS 1، کار دیگری نیز انجام داد که در دنیای تلفن‌های همراه یک سنت‌شکنی محسوب می‌شد و آن مخفی کردن فایل‌های سیستمی از دسترس کاربران بود. با اینکه اتخاذ این تصمیم، تا امروز، همچنان محل ایجاد بحث‌های مختلف برای دفاع یا انتقاد از عملکرد اپل بوده، اما انجام این‌کار، در جهت آسان‌سازی و کاربرپسندتر کردن دستگاه انجام گرفت. اما در شرایطی هم این نوع نگرش می‌تواند دیوانه‌کننده باشند، برای مثال امکان تغییر آهنگ‌های گوشی، که حتی در ابتدایی‌ترین گوش‌های هوشمند وجود داشت، به خاطر نگاه خاص اپل، در آیفون وجود نداشت.
در نهایت، اپل در iOS 1، ویژگی Springboard را معرفی کرد؛ به کمک این ویژگی در هرجای سیستمعامل که باشید، با فشردن کلید Home، لیستی از اپلیکیشن‌های مرتبط، به کاربر نمایش داده می‌شود. این ویژگی هنوز هم وجود دارد ولی همانند سابق از ویجت‌ها پشتیبانی نمی‌کند و تنها قادر به نمایش اپلیکیشن‌هایی خاص است. در حالیکه ویژگی‌های مشابه با امکان شخصی‌سازی از مدتها قبل در بعضی از سیستم‌عامل‌های رقیب (سیمبین و ویندوزموبایل) وجود داشت.
در مقایسه ویژگی‌ها، ویندوزموبایل تقریبا در تمام قسمت‌ها iOS را شکست می‌داد. اما هنگامی که صحبت از کاربردپذیری و سهولت استفاده به میان می‌آمد، هیچ جای بحثی در برتری iOS وجود نداشت. چرا که همان‌طور که همه کاربران حرفه‌ای می‌دانند، مسئله اصلی در کاربردپذیری، سهولت استفاده در دراز مدت است.
بروزرسانی‌های iOS 1
سه ماه پس از معرفی آیفون، اپل، اولین بروزرسانی نرم‌افزاری مهم را برای دستگاه‌های خود منتشر کرد. iOS 1.1.1 در زمان عرضه‌ی خود، به چند دلیل، مهم و قابل توجه بود. دلیل اول این بود که اپل، با این عرضه، به ایجاد الگوی انتشار iOS جدید همزمان با دستگاه‌های جدید اقدام کرد که در این مورد، دستگاه جدید آی‌پاد تاچ بود.
اپل، عملا نشان داد که قصد دارد به‌طور مداوم و دنباله‌دار، بروزرسانی iOS را با معرفی نسخه‌ها و ویژگی‌های جدید ادامه دهد
نکته دیگر این بود که اپل، عملا نشان داد که قصد دارد به‌طور مداوم و دنباله‌دار، بروز رسانی iOS را با معرفی نسخه‌های جدید و ویژگی‌های جدید ادامه دهد و این بروز رسانی‌ها را تا حد امکان روی دستگاه‌های خود اعمال کند. در سالهای اول که اپل تنها دو دستگاه مبتنی بر iOS داشت، اعلام این مسئله که اپل سعی دارد تمام دستگاه‌های iOS را یکپارچه نگه دارد کار چندان سختی نبود. اما این عملکرد در سالهای بعد و با معرفی گجت‌های بیشتر، همچنان ادامه یافت.
در آن برهه از زمان بروز رسانی iOS تنها شامل یک ویژگی تازه بود؛ این بروزرسانی در مورد فروشگاه موزیک آیتونز و پشتیبانی از وای‌فای بود. این ویژگی به کاربر امکان می‌داد که بتواند مستقیما از طریق دستگاه، موسیقی‌های دلخواه خود را خریداری کند. این ویژگی از اولین نمونه سرویس‌های معرفی‌شده توسط اپل بود که در آن، نگرانی‌هایی مبنی بر مختل شدن سرویس، توسط فرکانس‌های AT&T ایجاد شد. از این‌رو در آن زمان، این سرویس تنها از طریق وای‌فای در دسترس کاربران قرار گرفت.
علاوه بر این نسخه ۱.۱.۱ از خروجی تلویزیون و ویژگی دابل‌کلیک روی کلید Home را نیز پشتیبانی می‌کرد که ویژگی دوم، آغازگر سلسله تغییراتی بود که اپل قصد داشت در سالهای آتی روی عملکرد کلید Home اعمال کند.پس از آن، نسخه ۱.۱.۳ با قابلیت مرتب‌سازی آیکون‌های صفحه اصلی و ایجاد میانبر از وب‌سایت‌های مورد علاقه معرفی شد.
در ادامه سری مقاله های تاریخچه iOS برای بررسی این سیستم عامل با ما همراه شوید .
