حیات در سیاره زهره

حیات در سیاره زهره | در هفته ی جاری جستجو برای پیدا کردن اثری از حیات در منظومه ی شمسی به شدت مود توجه قرار گرفت. در روز دوشنبه یک تیم از دانشمندان اعلام کردند که در اتمسفر بسیار داغ سیاره ی ونوس (زهره)، گاز فسفین را شناسایی کرده اند. اما این چه معنایی می‌تواند داشته باشد؟ خب در پاسخ باید بگوییم که گاز فسفین در واقع یک محصول یا نتیجه ی فرعی از حیات است.

این تحقیق در مجله ی Nature Astronomy منتشر شد و خانم سارا سیگر (یکی از نویسندگان) در این خصوص گفته است:

“ما در مقیاس بسیار عمیقی اتمسفر سیاره ی ونوس (زهره) را آنالیز کردیم و فقط توانستیم مقدار ناچیزی از گاز فسفین را در اتمسفر این سیاره پیدا کنیم.”

در این صورت ما دو تئوری داریم: این گاز توسط یک موجود زنده تولید شده است و یا نتیجه ی یک واکنش شیمیایی است که دانشمندان هنوز هیچ درکی از آن ندارند.

گفتنی است که سارا سیگر از جمله افرادی است که به شدت عاشق نجوم است و با اشتیاق بسیار زیادی به دنبال اثری از حیات در فضا می‌گردد. او به دنبال راهی است که اثری از حیات را در نزدیکی زمین پیدا کنیم؛ مثلاً جایی مانند ونوس.

او همچنین به احتمال وجود موجودات زنده در مقیاس میکروسکوپی در فضا فکر میکند. در تابستان و قبل از اعلام یافت فسفین، او و همکارانش یک طرح فرضی از زندگی در سیاره ی ونوس (زهره) را ارائه کردند. دیدگاه آنها زیبا است؛ یک باران میکروبی زنده که در ابرهای اتمسفر ونوس سرگردان هستند و برای میلیون ها سال به زندگی در آنجا ادامه داده اند.

ما می‌خواستیم که جزئیات بیشتری از زندگی در یک جهان دیگر را در دست داشته باشیم، بنابراین یک مصاحبه را با خانم سیگر ترتیب دادیم.

نشانه ی حیات در سیاره ی همسایه

بسیار خب، این خیلی غیر معمول است. آیا احتمال پیدا کردن حیات در ونوس بیشتر از سایر سیاره های منظومه ی شمسی است؟

سیگر: ما نمی‌گوییم که اثری از حیات را پیدا کرده ایم. ما فقط اعلام کرده ایم در اتمسفر ونوس میزان قابل توجهی از گاز فسفین را شناسایی کرده ایم.

ما به غیر از فسفین مورد خاص دیگری را پیدا نکردیم. از این رو ما با دو احتمال مواجه می‌شویم. اول اینکه یک شیمی ناشناخته در آنجا وجود دارد، اما این احتمال بسیار ضعیف است. احتمال دوم این است که گاز فسفین توسط یک موجود زنده تولید شده باشد که این منطقی تر است. ما در حال حاضر در این مرحله قرار داریم. زمان زیادی طول میکشد که به یک تأیید نهایی برسیم.

بسیار خب، پس احتمالش خیلی کم است. آیا در کل ونوس پتانسیل بیشتری برای میزبانی حیات دارد؟

سیگر: ونوس همواره بخشی از این بحثِ داغ بوده است. آقای کارل ساگان برای اولین بار گفت که ممکن است حیات در ابرهای ونوس وجود داشته باشد. تعداد محدودی از دانشمندان بر روی این تئوری تحقیق کرده اند و طیف گسترده ای از مردم عاشق این تئوری هستند.

آنها دقیقاً عاشق چه چیزی هستند؟

سیگر: به نظرم این به شدت هیجان انگیز است که در نزدیکی سیاره ی خودمان اثری از حیات وجود داشته باشد.

(ونوس از مریخ به زمین نزدیکتر است و همچنین پس از ماه، دومین چیز درخشانی است که در آسمان شب می‌بینیم.)

چرا حیات باید نه در سطح ونوس، بلکه در ابرهای آن موجود باشد؟

حیات در سیاره زهره

از صحبت های شما می‌شود اینطور برداشت کرد که حیات در سطح ونوس موجود نیست، بلکه در ابرهای اسید سولفوریک آن موجود است.

سیگر: این همیشه یک تئوری بوده است چرا که سطح ونوس به شدت داغ است و نمی‌تواند میزبان مولکول های پیچیده باشد.

چرا تا این حد داغ است؟ چه اتفاقی در آنجا رخ می‌دهد؟

سیگر: مولکول ها گسسته می‌شوند. اگر شما پروتئین یا آمینو اسید یا هر چیز دیگری را در دمای بسیار بالا قرار دهید، آن مواد به ذرات و اتم های بسیار کوچکتر تجزیه می‌شود.

اما چرا، آیا اتمسفر جای بهتری برای زندگی است؟

سیگر: اتمسفر ونوس مشخصه هایی که لازمه ی وجود حیات هستند را دارد. برای وجود حیات باید مایع وجود داشته باشد و در اتمسفر ونوس نیز اسید سولفوریک به صورت مایع وجود دارد.

زندگی به یک منبع انرژی نیاز دارد. پس می‌توانیم بگوییم که قطعاً خورشید منبع انرژی است. برای وجود حیات باید یک دمای مشخص وجود داشته باشد و در اتمسفر ونوس چنین دمایی موجود است. محیط اطراف موجود زنده باید متغیر باشد تا این موجود بتواند تکامل داروینی را پشت سر بگذارد. بنابراین میتوانیم بگوییم که دما و مایع مهم ترین فاکتورهای وجود حیات در اتمسفر ونوس هستند.

آیا موجود زنده ای را در زمین سراغ داریم که بتواند در اسید سولفوریک مایع دوام بیاورد؟

سیگر: نه، چیزی سراغ نداریم.

چه چیزی زندگی در اسید سولفوریک را امکان پذیر میکند؟

سیگر: ما هنوز جوابی برای آن پیدا نکرده ایم. من فکر میکنم برای پاسخ به سؤالات شما باید یک دهه ی دیگر به تحقیق و جستجو بپردازیم.

اصلاً چطور می‌توانید زندگی را در یک جهان کاملاً متفاوت تصور کنید؛ جایی که می‌تواند برای هر موجود زنده ی زمینی مرگبار باشد؟

سیگر: حیات بیگانه باید از ساختار متفاوتی برخوردار باشد تا بتواند در چنین شرایطی دوام بیاورد. پروتئین، آمینو اسید و DNA نمی‌توانند در اسید سولفوریک دوام بیاورند. یا شاید حیات بیگانه توانسته است که از خودش در برابر آن شرایط محافظت کند.

رقص حیات احتمالی در ونوس

حیات در سیاره زهره

در تابستان امسال شما و همکارانتان طرحی از زندگی در ونوس را ارائه کردید. شما گفتید که این حیات می‌تواند مانند یک رقص در اتمسفر ونوس باشد. به نظرم این واقعاً زیباست. ممکن است توضیح بدهید که چگونه به این ایده رسیدید؟

سیگر: من باید یک دریچه ی جدید را در تئوری حیات در اتمسفر باز می‌کردم. منشأ این ایده از آنجاست. حیات باید درون قطرات مایع وجود داشته باشد تا از چیزی که در بیرون قرار دارد، در امان باقی بماند.

این قطرات که محل زندگی و تولید مثل هستند، خودشان هم به هم متصل می‌شوند و رشد می‌کنند. به مرور زمان این قطرات به قدری بزرگ میشوند که یک اتمسفر را تشکیل می‌دهند؛ مانند باران اما بسیار آرام.

سپس همکارانم از من خواستند تا توضیحی برای بقای حیات ارائه بدهم. اگر این قطرات واقعاً باران شوند، موجودات زنده نمی‌توانند برای چندین میلیون سال زنده بمانند.

چگونه این معما را حل کردید؟

سیگر: من یک چرخه ی حیات را ترسیم کردم؛ پس از سقوط قطرات، آنها تبخیر میشوند و حیات در قالب چیزی مانند هاگ (تخم قارچ) باقی می‌ماند. البته این اتفاق در لایه ای پایین تر از اتمسفر رخ می‌دهد. باور من این است که این لایه در زیر ابرهای ونوسی واقع شده است. این لایه به شدت پایدار و مقاوم است. بنابراین فرضیه ی من این است که این لایه حاوی انبوهی از هاگ است که برای روزها، هفته ها و ماه ها در آنجا می‌مانند و در نهایت به سمت محل قبلی خود حرکت می‌کنند و در دمای مناسب قرار می‌گیرند تا بتوانند رطوبت و مایع جذب کنند و مجدداً چرخه ی حیات را ادامه دهند.

این تقریباً مانند یک باران زنده است.

سیگر: درست است.

چرا هاگ ها در آن لایه ی پایین تر نمی‌میرند؟

سیگر: آنجا نسبتاً گرم است بنابراین تعدادی از هاگ ها می‌میرند. از طرفی این فقط یک تئوری است و به تأیید نرسیده است، بنابراین ما فرض می‌کنیم که تعدادی از آنها زنده می‌مانند. ما هاگ های زمینی را می‌بینیم که برای مدت طولانی میتوانند زنده بمانند.

با پیدا کردن حیات در ونوس چه اتفاقی می‌افتد؟

چرا انقدر مهم است که این کار را انجام دهید و زندگی را در جایی تصور کنید که شرایط بسیار سختی برای بقای موجودات زنده دارد؟

سیگر: اگر ما فقط به چنین چیزی فکر کنیم و نتوانیم تعریفی برای حیات در فضا پیدا کنیم قطعاً ضربه ی محکمی به باورهایمان وارد می‌شود. اینطور نیست؟

بله، اگر نتوانیم فرضیه ای ارائه دهیم به هیچ وجه نمی‌توانیم به جستجوی اثری از حیات در جهان بیگانه بپردازیم. آیا حیاتی که شما ترسیم کردید به پیدایش گاز فسفین در اتمسفر ونوس مرتبط است؟

سیگر: بله، در واقع ماهیت فسفین محرکه ی اصلی این فرضیه بود.

با پیدا کردن حیات در ونوس چه اتفاقی می‌افتد؟

سیگر: اگر واقعاً چنین اتفاقی بیفتد، ما می‌فهمیم که حیات بیگانه تا چه حد با حیات زمینی متفاوت است و همچنین می‌توانیم منشأ آن را پیدا کنیم. همچنین این کشف بزرگ میتواند نشان دهنده ی آن باشد که حیات می‌تواند در هر جای دیگری موجود باشد. در نتیجه می‌توانیم تصور کنیم که منظومه ی شمسی ما سرشار از حیات است. این کشف در واقع توقع ما را به قدری بالا می‌برد که می‌توانیم تصور کنیم حیات در هر جایی میتواند وجود داشته باشد.

آیا شما فرضیه ی دومی هم برای تشکیل حیات در ونوس ارائه می‌دهید؟ یا باید تصور کنیم که منشأ حیات در این منظومه ی شمسی یکسان است؟ اینکه چیزی حیات را در زمین و ونوس تخم ریزی کرد؟

سیگر: ما باید این مورد را بفهمیم.

حیات در سیاره زهره

چگونه یک بار برای همیشه حیات را در ونوس پیدا کنیم؟

قدم های بعدی در این مسیر چه اقداماتی هستند؟

سیگر: ایده آل ما این است که یک کاوشگر را به ونوس بفرستیم تا جستجوهای تکمیلی را انجام دهد و وجود فسفین را تأیید کند و همچنین به دنبال اثری از حیات بگردد.

آیا این پروژه در دست توسعه است؟

سیگر: گویا ناسا قصد دارد یک موشک را به ونوس بفرستد. همچنین روسیه و هند نیز قصد دارند که چیزی را به آنجا بفرستند. به شخصه یک مطالعه ی جدید را نیز شروع کرده ام.

آیا پاسخی برای این سؤال وجود دارد؛ آیا در دوره ی ما حیات در ونوس وجود دارد؟

سیگر: من فکر میکنم جواب این سؤال چندین سال بعد مشخص می‌شود.

ناسا بیشتر برای کاوش در مریخ سرمایه گذاری می‌کند. آیا ونوس در مأموریت های فراموش شده است؟

سیگر: متأسفانه ما منابع محدودی داریم اما به واقع دوست داریم که یک کاوشگر را به ونوس بفرستیم.

دوست دارید مردم چگونه به این موضوع فکر کنند؟

سیگر: منظومه ی شمسی ما، کهکشان ما، جهان ما سرشار از رمز و راز است. ما دوست داریم این معماها را حل کنیم اما تعدادی از آنها به واقع ما را گیج میکنند. امیدواریم به زودی جواب های بیشتری را پیدا کنیم.