چرا خواب میبینیم ؛ یک سری سناریو های عجیب و غریب وجود دارند که اکثر آدمها آنها را تجربه کرده اند؛ شما در یک سوپرمارکت مشغول خرید هستید، ناگهان شیشه ی شیر تبدیل به یک ماهی سخنگو میشود. سپس یادتان می‌آید که فردا امتحان ریاضی دارید اما چندین سال است که در هیچ کلاسی حضور نداشته اید.

خواب ها می‌توانند به شدت عجیب و غریب باشند، اما یک تئوری جدید می‌گوید که اصل موضوع همین است. ما از طریق رویارویی با یک سری سناریو های عجیب برای مواجه شدن با اتفاقات غیر منتظره ی زندگی آماده می‌شویم.

چرا خواب میبینیم

چرا خواب میبینیم ؛ خواب های عجیب و ارتباط آنها با واقعیت

دانشمندان همواره در پی یافتن نظریه ای برای این سؤال هستند که اصلاً چرا ما خواب می‌بینیم. خواب ها به دلیل ماهیتی که دارند و اینکه به هیچ شکلی ضبط نمیشوند، به سختی قابل اثبات هستند. حتی ما نمیتوانیم بگوییم که خواب های هر فرد تا چه حد با یک فرد دیگر متفاوت هستند.

آقای اریک هول، پروفسور علوم اعصاب از دانشگاه ماساچوست در این خصوص می‌گوید:

“نظریه های زیادی درباره ی خواب ها وجود دارند، اما اکثر آنها به دلیل پراکندگی، خیالی بودن، حالت داستانی خواب ها و … نقض شده اند.”

آقای هول با تحقیق بر روی روش یادگیری شبکه های عصبی به یک نظریه ی جدید رسیده است: نظریه ی مغز بیش از حد مجهز.

یکی از مشکلات تربیت هوش مصنوعی این است که بیش از حد با دیتایی که با آن سر و کار دارد یکپارچه و مأنوس می‌شود چرا که فکر میکند این تمرین بهترین راه برای شناخت هر چیزی است که با آن مواجه میشود. دانشمندان سعی می‌کنند این بیش از حد راحت بودن را با ارائه ی یک سری هرج و مرج در دیتا تعمیر کنند.

آقای هول معتقد است که مغز ما نیز در زمانی که خواب می‌بینیم دقیقا همین کار را انجام میدهد. هر چه سن ما بالاتر می‌رود، روزها خیلی بیشتر شبیه به هم میشوند و این یعنی اطلاعات جدید دریافتی ما محدود هستند. اما ما همچنان باید بتوانیم توانایی های خود برای مواجه شدن با اتفاقات غیرمنتظره را تقویت کنیم. این توانایی ها می‌توانند فیزیکی یا روانی و ذهنی باشند. ما در زمان بیداری نمیتوانیم خودمان را با یک سری دیتای غیر منتظره غافلگیر کنیم چرا که باید بر روی کاری که انجام می‌دهیم تمرکز کنیم و آن کار را به دقیق ترین شکل ممکن انجام دهیم. اما خواب یک مسئله ی دیگر است.

خواب ها و رویاها با خلق یک ورژن عجیب از این جهان کاری می‌کنند که نگرش ما کمتر سطحی نگرانه و بیشتر چند وجهی باشد. آقای هول می‌گوید:

“همین غریب بودن خواب ها در واگرایی با تجربه ی واقعیت است که این کاربرد بیولوژیکی را به آنها داده است.”

آقای هول در ادامه ی توضیحات خود می‌گوید که یک سری تحقیقات اعصاب و روان نیز می‌توانند از این نظریه دفاع کنند. برای مثال یکی از روش های قابل اعتماد جهت برانگیختن خواب ها این است که در زمان بیداری به دنبال انجام کارهای جدید و فعالیت های جدید باشیم و از یکنواختی فاصله بگیریم. این کار باعث میشود که مغز شما از منطقه ی امن خارج شود و در حین خواب برای شما رویا بسازد. این میتواند توضیح خوبی برای این باشد که چرا ما بعد از یک خواب دلچسب عملکرد بهتری در فعالیت های فیزیکی داریم.

نظریه ی هول هنوز تست نشده است اما مزیت آن این است که پراکندگی، خیالی بودن و داستانی بودنِ خواب ها را جدی میگیرد و به آنها به عنوان یک سری پردازش های جانبی مغز نگاه نمی‌کند. جالب است بدانید که برخی تجربه های ما در خواب به توانایی های ما در زمان بیداری کمک می‌کنند. برای مثال پرواز کردن در خواب ممکن است باعث تقویت قدرت تعادل ما شود.

پروفسور مارک بلگرو در این خصوص می‌گوید”

“هر چیزی محتمل و پذیرفتنی است. این تئوری می‌گوید که ما در خواب ها به صورت ناخودآگاه از تجربه های واقعی خود استفاده می‌کنیم. از این جهت این تئوری با چندین تئوری دیگر همسو می‌شود. برای مثال یک تئوری میگوید که خواب ها به دنبال سوژه هایی هستند که شبیه اتفاقی هستند اخیرا برای ما رخ داده است.با این حال با وجود تئوری های متعدد برای کاربردی بودن خواب ها، هنوز اثباتی برای این موضوع در دست نیست. حتی زمانی که یک پدیده ی عصبی مانند خواب REM دارای کاربرد است، مشخص نیست که خود رویا دیدن در حین خواب REM کاربرد خاصی دارد یا خیر.”

در کل این تئوری جدید میتواند روانشاسان و عصب شناسان را تشویق کند که بیشتر درباره ی تأثیر اتفاقات روزمره در خواب ها تحقیق کنند.

تئوری های دیگر درباره ی دلیل خواب دیدن

روانشناسان و فیلسوف ها همواره در تلاش برای یافتن جوابی برای این پرسش بودند که ما چرا خواب می‌بینیم، اما هنوز جواب قطعی برای این پرسش به دست نیامده است. چند تئوری اصلی در این خصوص به شرح زیر هستند :

‌

نظریه ی فرویدی

زیگموند فروید معتقد بود که خواب ها در واقع “به تحقق رسیدن آرزو های سرکوب شده ی ما هستند”، و اینکه ترکیبی از محتوای آشکار و نهفته هستند. محتوای آشکار شامل تصویر، صدا داستان یک رویا است و محتوای نهفته نیز همان معنای سمبولیک در پس زمینه ی رویا است که نشانگر خواسته های ناخودآگاه فرد است.

‌

نظریه ی تقویت حافظه

شاید خواب ها فقط تکرار اتفاقات گذشته هستند. ما در خواب حافظه ی خود را تقویت میکنیم و خواب ها صرفا انعکاسی از اتفاقات گذشته هستند.

‌

تئوری شبیه سازی تهدید

این تئوری می‌گوید که خواب ها در واقع یک مکانیزم دفاعی بیولوژیکی قدیمی هستند که به ما کمک می‌کنند که به تهدیدها غلبه کنیم. بر اساس این تئوری، خواب ها مانند یک دنیای مجازی هستند که به ما کمک میکنند برخی مهارت های خود را برای بقا تقویت کنیم.

‌

تئوری حافظه ی تلفیقی

شاید رویاها فقط یک سری رشته خاطره های به هم وصل شده هستند.

‌

تئوری انتقال فکر و یکدلی

شاید خواب ها کاربرد نداشته باشند، اما وقتی آنها را با دیگران به اشتراک می‌گذاریم کاربرد پیدا می‌کنند. شاید رویاها هم مانند داستان ها برای ایجاد همدلی به دردمان میخورند.

‌